Een drukte van belang was het bij het Herfstfestival van het Teaching & Learning Lab (TLL) op vrijdagmiddag 10 november 2017 in de gangen en zalen van het Buys Ballotgebouw. Zo’n 200 docenten, studenten en leerlingen bezochten de skills labs, korte lezingen en demonstraties. Het aanbod was groot: van de inzet van Escape rooms in het onderwijs, virtual en augmented reality tot leerlingenprojecten met 3D-fotografie.

Bekijk Nikki’s vlog over VR testen en het Herfstfestival en Jane’s vlog over Maak je eigen kennisclip:

De dag startte in stijl. Na de hommage van dansgroep Dunsje yn Style aan Mondriaan en Rietveld interviewde Lieke Dekker onderwijsvernieuwers Toine Pieters (Freudenthal Instituut), Jan Haarhuis (Educate-it) en Manon Kluijtmans (Centre for Academic Teaching).

Vervolgens liet hoogleraar Jim Slotta uit Boston zien hoe hij onderzoek doet naar nieuwe interactievormen tussen leerling, docent en technologie. Deze interactievormen konden de deelnemers zelf ervaren in een van de vele workshops en demonstraties. Toppop’s Ad Visser sloot samen met FI-onderzoeker Ralph Rousseau de dag muzikaal af.

Foto’s: Ivar Pel
Auteur: Frans van Dam, Universiteit Utrecht

In de NVOX (2018, nummer 3) is een artikel over het TLL Herfstfestival 2017 verschenen. In dit artikel worden twee onderdelen uitgelicht: ‘Escape rooms in het vo’ en ‘De augmented reality sandbox’. Lees het artikel (pdf).

Programma Herfstfestival 10 november 2017

Klik op de afbeelding om het volledige programma te bekijken.

13.00 uur: Inloop & Dans ´Dunsje yn Style´ (KBG entree)
Een dans geïnspireerd op De Stijl. Ontwikkeld door Nellie en Natasja Hoekstra, uitvoering door Bewegingscentrum Drachten.

13.30 – 14.00 uur: Opening (KBG entree)
De aftrap wordt verzorgd door Toine Pieters, algemeen directeur van het Freudenthal Instituut, Jan Haarhuis, programmamanager van Educate-IT en Manon Kluijtmans, Academic Director van het Centre for Academic Teaching, allen van de Universiteit Utrecht.

14.00 uur – 14.30 uur: Openingslezing door Jim Slotta over Scripting and orchestration of a learning community (KBG Cosmos)
Dr. Jim Slotta is an Associate Professor at Ontario Institute for Studies in Education, University of Toronto. He writes extensively about the interplay between technology, pedagogy, and community. His research employs technology-enhanced learning environments to investigate cognitive models of learning and instruction. He’s developing a new pedagogical model called “Knowledge Community and Inquiry” (KCI), where students in a classroom work together to create a persistent knowledge resource, which then serves as a source of materials and inspiration to subsequent inquiry projects.

14.45 – 15.45 uur: Onderwijsontwerpcafés Ronde 1 (KGB zitjes)
In de onderwijsontwerpcafés bespreken deelnemers onder leiding van een deskundige een didactische opzet of lesmateriaal ingebracht door één van de deelnemers. Deelname aan deze café’s kan uitsluitend via vooraanmelding via het aanmeldformulier (niet meer beschikbaar).

14.45 – 17.00 uur: Doorlopend programma

[collapse title=’Motion Capture Lab (BBG kelder)’]
Door: Geert-Jan Giezeman

In deze workshop wordt uitgelegd hoe optical motion capture werkt, worden de markers en het motion capture pak, en de kalibratie van het systeem gedemonstreerd. Met behulp van een vrijwilliger wordt het proces van motion capture en de visualisatie van een skelet getoond. Nadat het systeem de bewegingen van de vrijwilliger heeft geleerd, worden de bewegingen gebruikt om in real time een avatar aan te sturen. Een voorbeeld van een studentenproject geeft de mooie mogelijkheden aan voor het maken van een animatievideo.
[/collapse]

[collapse title=’Virtueel veldwerk (BBG 322)’]
Door: Wouter Marra

Met een VR (Virtual Reality) bril kunnen studenten alle landschappen van wereld, en daarbuiten, bestuderen. Zeer gedetailleerde hoogtemodellen en foto-realistische omgevingen zorgen voor een overtuigende ervaring. Wat kan je tijdens echt veldwerk wel, wat niet in VR kan? En wat kan weer wel in VR, wat niet in de echte werkelijkheid kan? Ervaar rivieren in de Alpen, gletsjers in Nepal en het uitzicht op Mars!
[/collapse]

[collapse title=’Maak je eigen kennisclip (BBG 325)’]
Door: Fridolin van der Lecq & Peter Duifhuis

Ontdek de mogelijkheden van de opnamestudio van het Teaching & Learning Lab. Onder begeleiding kun je experimenteren met het Lightboard, de Do-It-Yourself-studio en kun je ontdekken hoe je zelf thuis videoclips kan opnemen. De mogelijkheid is er om korte opnames te maken, maar je kan ook gewoon even komen kijken hoe het werkt.
[/collapse]

[collapse title=’Real-time Geo (BBG 322)’]
Door: Nico Rutten

Met je handen in het zand leren over hoogtelijnen, hellingen en rivierstromingen. In het Teaching & Learning Lab kan het met de augmented reality sandbox! Deze tool projecteert een rivierenlandschap op een laag zand. Een Kinect (sensor van Microsoft) registreert veranderingen in het zand, die meteen leiden tot veranderingen in de hoogtelijnen en stroming van rivieren. Kom het zelf uitproberen!
[/collapse]

14.45 – 17.00 uur: TLL Talks

[collapse title=’14.45 – 15.00 uur: Gemotiveerd??? (BBG 319)’]
Door: Ralph Meulenbroeks

Motivatie. In dat woord ligt zoveel potentieel besloten. Neem pure intrinsieke motivatie, waarbij de activiteit haar eigen beloning is. Misschien wel één van de mooiste menselijke eigenschappen. En dan zie je een klas vol pubers voor je. Gemotiveerd??? Ze zijn verplicht om naar school te komen. Hoe je het ook wendt of keert, je komt er niet omheen. Dus wat te doen? Valt hier nog iets aan motivatie aan te boren? Dáárover gaan we het hebben. Ook wanneer het niet over pubers gaat.
[/collapse]

[collapse title=’15.05 – 15.25 & 16.20 – 16.35 uur: Scripting and orchestration for collaborative inquiry (BBG 319)’]
Door: Jim Slotta

In his TLL Talk, Jim Slotta will elaborate on his opening and will be able to answer questions and discuss with participants.
[/collapse]

[collapse title=’15.25 – 15.40 uur: Ervaringen vanuit de Active Learning Classroom – een HO-docent vertelt (BBG 319)’]
Door: Jasper van Winden

In een Active Learning Classroom zitten studenten nooit meer op de achterste rij en ervaren ze een betere interactie met de docent en met elkaar. Althans, dat is het idee. Maar hoe pakt het uit in de praktijk? Jasper van Winden vertelt over zijn ervaringen en die van zijn studenten in een Active Learning Classroom bij zijn cursus in de biologie-opleiding. Hoe voelt om opeens vanuit het midden van de zaal les te geven? Welke voordelen bieden al die schermen in de zaal? Wat vinden studenten?
[/collapse]

[collapse title=’16.00 – 16.15 uur: Monkey Reality (BBG 319)’]
Door: Liesbeth Sterck, Lisette van den Berg & Dian Zijlmans

Hoe communiceren apen met elkaar en hoe is het om in een apengroep te zitten? Het MONKEY REALITY project legt communicatie tussen apen vast met een camera die zich middenin de apengroep bevindt. Dit project is een echte uitdaging en nog volop in ontwikkeling. Hier tonen we alvast de eerste beelden. In de toekomst kunnen studenten met 3D-brillen ervaren hoe het is om in een apengroep te functioneren en oefenen met het scoren van gedrag.
[/collapse]

[collapse title=’16.40 – 16.55 uur: Making teaching & learning matter (BBG 319)’]
Door: Irma Meijerman

Er voor zorgen dat je onderwijs er toe doet, making teaching & learning matter, dat is waar deze TLL-talk over gaat. Hoe zorg je ervoor dat je leerlingen of studenten  daadwerkelijk leren wat jij wilt dat ze leren? Hoe maak je het onderwijs voor jezelf relevanter en uitdagender? En wat kun jij in je eigen onderwijs doen om de kennis die we hebben over onderwijs te vergroten en bij te dragen aan de versterking van de positie van het onderwijs? In deze TLL-talk maak je kennis met het systematisch en evidence-based benaderen van je onderwijs volgens het principe van Scholarship of Teaching and Learning (SoTL). SoTL zal je inspireren om met andere ogen naar je eigen onderwijs(ontwerp) te kijken en je onderwijskundige problemen op een systematische manier aan te pakken.
[/collapse]

14.45 – 15.45 uur: Skillslabs Ronde 1

[collapse title=’NO ESCAPE: de opkomst van Escape Rooms in het VO  (BBG 065)’]
Door: Alice Veldkamp

Waar moet je op letten bij het ontwikkelen van een Escape Room? Wanneer werkt het voor leerlingen? Wanneer niet? Waar moet je op letten bij de begeleiding? Deze vragen komen aan de orde in de bijeenkomst.  Stefan en Stijn (leerlingen van GSG Guido te Amersfoort) delen hun ervaringen van het ontwikkelen van een wiskunde escape room met als doel de voorbereiding van een toets. Alice onderzoekt de educatieve potentie van ERs n.a.v. The Escape The Classroom Challenge die in 100 biologie brugklassen plaats vond. En natuurlijk gaan deelnemers een van beide Escape Rooms (even) proberen!
[/collapse]

[collapse title=’Big History in het onderwijs: grote ambities, grote uitdagingen (BBG 071)’]
Door: Daan Wegener

Sinds een aantal jaar wordt Big History (geschiedenis in het groot) gedoceerd binnen zowel voortgezet onderwijs als universiteiten. De ambitie van Big History is om niets minder dan een geschiedenis van de kosmos te geven, van oerknal tot het heden en verder. Om dit onderwijs te laten slagen zijn de gebundelde krachten nodig van disciplines als biologie, aardrijkskunde, natuurkunde en geschiedenis. Wat zijn de grootste uitdagingen bij het geven van Big History? Ik ben benieuwd naar uw gedachten en ervaringen.
[/collapse]

[collapse title=’Ontwerpen en printen in 3D (BBG 106)’]
Door: Rogier Bos & Michiel Doorman

Altijd al je eigen 3D onderwijsmaterialen willen maken? Of met je leerlingen of studenten aan de slag willen gaan met de 3D-printer? In deze workshop leer je over het gehele proces: ontwerpen, exporteren, materiaalkeuze en printen.
[/collapse]

[collapse title=’‘Leaphy’, robotica voor iedere leerling! (BBG 077)’]

Docenten: Olivier van Beekum, Erik-Peter Vermaat, Roeland Smith
Leerling docenten: Luuk van den Berg, Marien Matser, Vroukje van der Vliet en Maartje van der Lingen

Robotica, programmeren en ondernemerschap zijn cruciale vaardigheden geworden in de huidige maatschappij. Ons huidige onderwijs bereid leerlingen hier nog onvoldoende op voor. Een verlegenheid om vakkennis bij docenten en de hoge kosten van onderwijsrobots zijn hierbij belangrijke drempels.

Met het door leerlingen zelf ontwikkelde en low-budget robotwagentje Leaphy komt robotica onderwijs nu binnen het financiële bereik van iedere school. Doordat ons onderwijspakket bovendien inspeelt op de vakkennis van leerlingen zelf hoeft de docent bovendien niet als programmeerexpert op te treden en wordt ook deze belemmering weggenomen. Een volledig lespakket met op Scratch gebaseerde software maakt dit mogelijk.
[/collapse]

[collapse title=’Maak kennis met augmented reality en ontdek samen de toepassingen voor het onderwijs! (BBG 069)’]
Door: Justin Zijlstra

In deze workshop krijg je een kleine crash course over augmented reality (AR). We brainstormen vervolgens over het maken van onze eigen toepassingen in een gratis te downloaden app. Samen maken we dan een naslagwerk waar de leerling of student altijd bij kan door zijn telefoon simpelweg op een som, afbeelding of hoofdstuk te richten.
[/collapse]

[collapse title=’Na-apen: Wat kunnen we leren van historische ‘re-enactments’? (BBG 079)’]
Door: Anne van Veen

In de jaren ‘80 werden in Nederland diverse ‘kooipreferentietesten’ gedaan, waarin mensen keken of java-apen (gehouden voor dierproeven) voorkeur hadden voor een bepaalde kooi-indeling. Kunnen we meer leren over de geschiedenis van dierproeven en de ervaringen van deze java-apen en mensen beter begrijpen door de heruitvoering van een kooipreferentietest? We gaan het uitproberen door de ‘choreografie’ van java-apen, mensen en kooien opnieuw op te voeren, maar dan met mensen die de rol van java-apen vervullen. Doe mee en ervaar wat een historische heruitvoering met je doet!
[/collapse]

[collapse title=’Flipping the classroom met scalable learning (BBG 103)’]
Door: Emma Bosman

Flipping the classroom is een onderwijsbenadering waarbij kennisoverdracht thuis plaatsvindt, bijvoorbeeld met behulp van kennisclips. Tijd met de docent wordt effectiever besteed door tijdens contacturen actieve leervormen in te zetten. Scalable Learning is een platform dat speciaal ontworpen is voor deze vorm van onderwijs. Het maakt de kennisoverdracht thuis interactiever, geeft docenten eenvoudig inzicht in begripsproblemen en maakt deze met één druk op de knop zichtbaar tijdens contacttijd. Na deze workshop weet je wat Flipping the classroom inhoudt, kun je tips & tricks toepassen als je (delen van) je eigen onderwijs volgens het flipped model wil gaan herontwerpen en maak je kennis met Scalable Learning.
[/collapse]

[collapse title=’3D-fotografie (BBG 075)’]
Door: Lieke Derksen en leerlingen

Leerlingen van Alberdingk Thijm Scholen hebben als onderdeel van een werkweek 360° foto´s gemaakt. Via een speciaal programma kun je met een VR-bril door de foto heenlopen. In deze workshop neem je een kijkje in de 3D-wereld van de leerlingen.
[/collapse]

16.00 – 17.00 uur: Onderwijsontwerpcafés Ronde 2 (KGB zitjes)
In de onderwijsontwerpcafés bespreken deelnemers onder leiding van een deskundige een didactische opzet of lesmateriaal ingebracht door één van de deelnemers. Deelname aan deze café’s kan uitsluitend via vooraanmelding via het aanmeldformulier (niet meer beschikbaar).

16.00 – 17.00 uur: Skillslabs Ronde 2
[collapse title=’Virtual Reality voor het onderwijs! (BBG 069)’]
Door: Mardie Vermunt & leerlingen

Leerlingen Britt, Emma en Nikki (Werkplaats Kindergemeenschap Bilthoven) ontwikkelen samen met wetenschapscommunicator Mardie Vermunt een Virtual Reality (VR)-app over de cel en zijn organellen. De app is nog in ontwikkeling en leert de gebruikers straks hoe de cel in elkaar zit. De leerlingen vertellen welke stappen ze tot nu toe gezet hebben en wat ze ervan geleerd hebben. Begeleider Mardie werkt daarnaast aan een handleiding voor docenten om samen met leerlingen VR-apps te bouwen over allerlei onderwerpen. Het project is een samenwerking met het bedrijf VR Owl.
[/collapse]

[collapse title=’Zelfregulerend leren in massive open online courses (MOOCs) (BBG 071)’]
Door: Liesbeth Kester

Succesvol leren in MOOCs vereist veel van de zelfregulerend leren vaardigheden van de studenten. Het massale karakter van MOOCs zorgt er namelijk voor dat sturing en begeleiding door de docent op het leerproces beperkt is. In deze workshop wordt gekeken hoe MOOCs kunnen worden ontworpen zodat ze het leerproces en de zelf-regulerend leren vaardigheden van de studenten optimaal ondersteunen met beperkte inmenging van de docent.
[/collapse]

[collapse title=’Animaties inzetten in je onderwijs (Storytelling) (BBG 106)’]
Door: Maaike van der Veen & Suzanne Hoogstraten

Animaties zet je in wanneer een onderwerp vraagt om visualisatie. De beelden dragen bij aan het overbrengen van de informatie. Ook kan een animatie de informatie ‘aantrekkelijker’ maken om tot je te nemen. Onderwerpen waarover je een animatie kan maken zijn bijvoorbeeld procedures, verhalende thema’s en complexe concepten. In deze workshop staat het proces van storytelling centraal. De workshop richt zich op wanneer en hoe je storytelling (met behulp van animaties) in kan zetten in het onderwijs en gaat vervolgens in op hoe je een script schrijft. Je gaat zelf aan de slag met het schrijven van een (eerste) script.
[/collapse]

[collapse title=’Meer interactie in je onderwijs met een voting tool (BBG 103)’]
Door: Willemien de Haan

Met een voting tool kun je alle scholieren of studenten tegelijkertijd vragen laten beantwoorden. In deze workshop komen het waarom, wanneer en hoe van een voting tool aan bod. Ook bespreken we welke voting tools er zijn en waarin ze van elkaar verschillen. Daarna ga je aan de slag met je eigen onderwijs. In de tool van jouw voorkeur verken je de mogelijkheden en je maakt vragen aan die je er de volgende dag al in kunt zetten in je onderwijs.
[/collapse]

[collapse title=’Gamification: Een vakdidactische doos van Pandora of de heilige graal? (BBG 077)’]
Door: Vincent Jonker

De basisprincipes van ‘gamification’ overlappen met ‘goed onderwijs‘, zoals blijkt uit onderzoek van onder meer het Utrechtse Freudenthal Instituut. Onderwerp van deze workshop: Wat kan de bestaande bèta-didactiek leren van ‘gamification-principes‘, en omgekeerd: als je weet wat vakdidactisch werkt, is er dan ook een leeromgeving te creëren waarin spel een rol speelt? We zullen in de werkgroep aan de hand van enkele concrete voorbeelden dieper in gaan op gamification-aspecten als ownership, progression dynamic, influence & status en communal discovery. Deelnemers kunnen voorbeelden meenemen van toepassingen van het ‘gamification‘ principe in het onderwijs.
[/collapse]

[collapse title=’Hands-on lesson study (16.00-17.00) (BBG 007)’]
Door: Wouter van Joolingen & Rogier Bos

Lesson Study is een van oorsprong uit Japan afkomstige methode voor onderwijsinnovatie. Lesson Study teams ontwikkelen gezamenlijk een les rond een bepaalde onderzoeksvraag. De les wordt uitgevoerd door de één van de teamleden en door de overige leden geobserveerd, waarbij het leren van de leerlingen centraal staat. In deze workshop krijg je een hands-on ervaring met Lesson Study. Na een korte inleiding voeren we een gesimuleerde les uit, die vervolgens onder leiding van een deskundige zal worden nabesproken.
[/collapse]

[collapse title=’Reconstructie van een historisch pigment in het lab. Waarom scheikunde, (kunst)geschiedenis en taalwetenschappen elkaar nodig hebben in het onderwijs. (BBG 308)’]
Door: Gert Jan Vroege, Dominique Thies-Weesie, Thijs Hagendijk

In deze workshop maken we een reconstructie van een rood pigment dat wordt opgewerkt uit brazielhout. Hiervoor volgen we een oud zestiende-eeuwse recept, afkomstig uit een destijds zeer populair Secreetboek. Reconstructie van dit recept is een vorm van ­case-based learning; een puzzel die kan worden opgelost in het lab. Daarnaast nodigt deze reconstructie uit om chemische, (kunst)historische en taalwetenschappelijke kennis en vaardigheden met elkaar te integreren.
[/collapse]

17.00 – 18.00 uur: Afsluiting en livemuziek door Ad Visser & Rousseau met borrel (KBG videowall)

Foto: mr. Instant Image Action

Ad Visser & Rousseau
Intens en meeslepend

Ad Visser: zang & gitaar, muziek & tekst
multi-media performer, singer-songwriter, schrijver.

Rousseau: Viola da Gamba
solist bij Concertgebouworkest en Philharmonia Orchestra
Edisonwinnaar, PhD in Physics en omni-talent.

Wanneer
Vrijdag 10 november 2017 van 13.00 tot 17.30 uur

Waar
Koningsbergergebouw, Budapestlaan 4, 3584 CD Utrecht