Terugblik op inspiratiecafé – Onderzoek je eigen onderwijs

Bij het TLL inspiratiecafé van 15 december 2022 bespraken we de mogelijkheden binnen het TLL om video en audio-opnames voor lesson studies of andere onderzoeksdoeleinden te maken. Frans van Dam, manager van het TLL, vertelde over alle mogelijkheden van de apparatuur die beschikbaar is. Onderzoekers Michiel van Harskamp en Marianne van Dijke-Droogers vertelden tijdens het café hoe zij van de faciliteiten gebruik hebben gemaakt voor hun onderzoek.

Video- en audiofaciliteiten in het TLL

Eerst vertelt Frans van Dam over de video- en audiofaciliteiten die beschikbaar zijn in het Teaching & Learning Lab. In de hoeken van de ruimte zijn vier camera’s bevestigd met de bedoeling om overzicht te creëren van de ruimte. Daarnaast zijn er nog vier camera’s die in bepaalde richtingen gedraaid kunnen worden om bijvoorbeeld één groepje leerlingen in beeld te brengen. Per tafel wordt een draadloze microfoon gelinkt aan de bijbehorende camera.

Van Dam vertelt dat er altijd eerst een floorplan gemaakt wordt voordat een onderzoek uitgevoerd kan worden. Daarin wordt bepaald welke camera’s precies nodig zijn voor het onderzoek en hoe de zaal wordt ingericht. Zo kom je aan het einde niet met veel onnodige opnames te zitten. Het beperken van het filmmateriaal is niet alleen handig voor de opslag (op een externe harde schijf of de science server), maar ook voor het aantal opnames die de onderzoeker moet analyseren.

Lesson studies

Michiel van Harskamp, PhD kandidaat bij het Freudenthal Instituut, laat zien hoe hij de camera’s heeft gebruikt in zijn onderzoek naar de invloed van Socioscientific Inquiry-Based Learning (SSIBL) op het ‘environmental citizenship’ onder middelbare scholieren. Bij deze lesson study keek Van Harskamp vooral naar gedachteontwikkeling en de dialoog tussen leerlingen over het mijnen van elementen voor smartphoneproductie. Om dit te volgen en analyseren zijn de filmopnames erg handig.

Ook Marianne van Dijke-Droogers, docent en onderzoeker bij de UU, heeft gebruikgemaakt van de faciliteiten in het TLL voor haar onderzoek. Naast haar functie bij de UU is ze wiskundedocent op een middelbare school. Van Dijke-Droogers heeft een lesson study uitgevoerd bij haar eigen leerlingen. Ze keek naar hoe de technische kennis van het gebruik van een nieuwe digitale tool en het begrip van nieuwe concepten in de statistiek samenhangen. Een lastig te onderzoeken onderwerp, waarbij opnames erg handig zijn. Op haar opnames kun je zien hoe leerlingen redeneren en tot een bepaalde conclusie komen.

Voordelen en nadelen

Van Harskamp stelt het gebruik van het TLL boven een losse camera in een regulier klaslokaal. De camera’s in het TLL vallen niet op, waardoor deze niet voor afleiding kunnen zorgen bij de leerlingen. Daarnaast kun je terugzien welke leerling wat zegt of doet en wat ze bedoelen als ze iets aanwijzen, omdat je van veel verschillende hoeken kunt filmen. Van Dijke-Droogers voegt hieraan toe dat de doelgerichte lesobservaties zorgen voor een gedetailleerde analyse voor je onderzoek. Dat je tegelijkertijd op verschillende plekken in de zaal gesprekken kunt opnemen draagt daar aan bij. Hiertegenover staat wel dat toestemming verkrijgen voor het filmen van de leerlingen ingewikkelder is en meer tijd kost. Alle leerlingen moeten los van elkaar een formulier invullen, en als ze jonger zijn dan 16 moeten de ouders of voogden ook een handtekening zetten. Maar als je hier op tijd mee begint is dit het zeker waard, aldus Van Harskamp.

Andere mogelijkheden

Naast het doen van onderzoek, kunnen de filmopnames in het TLL ook voor andere doeleinden worden gebruikt. Een veel voorkomend voorbeeld is het opbouwen van een portfolio voor een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) of Seniorkwalificatie Onderwijs (SKO). De opnames kunnen je als docent bovendien helpen bij het verbeteren van je eigen onderwijs: door het terugkijken van je eigen lessen kun je zien welke invloed jouw gebaren en taal hebben op de leerlingen, en waar het curriculum de leerlingen wel of juist niet inspireert en motiveert.

Zelf uitproberen

Mocht je geïnteresseerd zijn in het gebruik van het TLL voor onderzoek of andere doeleinden, stuur dan een mail naar het Teaching & Learning Lab: teachinglearninglab@uu.nl. Je bent van harte welkom om langs te komen en de camera’s uit te proberen!

Auteur: Tara Wingelaar, masterstudent Science Education and Communication aan de Universiteit Utrecht